چین در طول تمام سال‌های گذشته، اصلی‌ترین شریک تجاری ایران بوده و هرچند اخیرا جایگاه اصلی‌ترین صادرکننده کالا به ایران را به امارات متحده عربی واگذار کرده، اما همچنان مقصد اصلی کالاهای صادراتی ایران به شمار می‌رود.
قتصاد چین در دهه‌های گذشته، با تداوم رشد اقتصادی مثبت و توسعه تجارت جهانی، توانسته به دومین غول اقتصادی دنیا تبدیل شود و در عین حال بزرگترین صادرکننده کالا و البته یکی از بزرگترین واردکنندگان کالا در سراسر جهان به شمار می‌رود. نیاز چین به مواد اولیه و انرژی باعث شده که این کشور در سال‌های کنار رفتن تحریم‌ها، یکی از اصلی‌ترین واردکنندگان انرژی ایران باشد و در سال‌های تحریم نیز همچنان تبادلات دو کشور در این حوزه ادامه دارد.
از سوی دیگر اما دیگر کالاهای ایرانی نیز در چین کم مشتری نبوده‌اند و سبد صادراتی ایران به چین نسبتا متنوع بوده است. با این وجود با توجه به گستردگی بازار چین، ظرفیت بالایی برای توسعه همکاری‌های دو جانبه و افزایش صادرات ایران در حوزه‌های مختلف به چین وجود دارد و از این رو برای شرکت‌های ایرانی، پیدا کردن مسیرهای صادرات به چین اهمیت فراوانی دارد. مجیدرضا حریری – رییس اتاق بازرگانی ایران و چین – در گفت و گو با ایسنا، به تحلیل وضعیت بازار چین پرداخته و مسیرهای موجود و پیش نیازهای لازم برای صادرات به چین را بررسی کرده است.
او با اشاره به ظرفیت بزرگ بازار چین برای اقتصاد ایران، اظهار کرد: در این تردیدی وجود ندارد که چین یکی از بزرگترین بازارها برای صادرات کالا به شمار می‌رود و با توجه به ابعاد اقتصادی این کشور، می‌توان بر روی این بازار حساب ویژه‌ای باز کرد. از سوی دیگر با توجه به نزدیکی سیاسی دو کشور، بحث‌ها درباره توسعه روابط اقتصادی همواره مطرح بوده و جریان سفر اخیر رییس جمهور ایران به پکن نیز این موضوعات مورد بررسی قرار گرفته است.
رییس اتاق ایران و چین با بیان اینکه باید ابعاد مختلف بازار چین را بر اساس واقعیت‌ها بررسی کرد، توضیح داد: در ابتدا باید به این موضوع اذعان کنیم که بخش مهمی از صادرات ما به چین را همچنان کالاهای نفت پایه و پتروشیمی و از سوی دیگر مواد خام یا کالاهای معدنی تشکیل می‌دهند که بخشی از آن از سوی شرکت‌های دولتی یا شبه دولتی انجام می‌شود و از سوی دیگر این کالاها، جز ردیف صادرات با ارزش افزوده بالا قرار نمی‌گیرند. در دیگر بازارهای چین نیز ما فعالیت‌هایی داریم اما باید توجه داشت که توسعه این فعالیت‌ها، باید بر اساس واقعیت‌ها پیگیری شود.
حریری ادامه داد: مثلا در جریان سفر اخیر رییس جمهور به چین، بحث صادرات مواد غذایی و کشاورزی و محصولات مصرفی ایران به چین مطرح شد. مسیر برای صادرات در این حوزه‌ها باز است اما ما باید این سوال را بپرسیم که آیا در داخل شرایط و مقدمات برای حضور در این بازار را داریم؟ باید در نظر داشت که صادرات مواد غذایی به کشورهایی مانند عراق یا افغانستان، با صادرات به بازار مصرفی کشوری مانند چین متفاوت است.
وی با بیان اینکه محصولات غذایی یا کشاورزی که به مقصد چین صادر می‌شوند، باید یک زنجیره تولید شناسنامه دار داشته باشند، تشریح کرد: اینکه ما مثلا یک ماشین را از محصولات کشاورزی پر می‌کنیم و در مرز با عراق به یک دلال می‌فروشیم و پول آن را می‌گیریم تفاوتی بنیادین با صادرات کالای مصرفی به کشوری مانند چین دارد. متاسفانه تحت تاثیر این تجربه‌ها در منطقه و البته محدودیت‌هایی که تحریم‌ها برای ما به وجود آورده، صادرات ما در بسیاری از حوزه‌ها از یک صادرات حرفه‌ای به سمت صادرات پیله‌وری تغییر شکل داده و چنین موضوعی قطعا برای ورود به بازار چین مناسب نیست. ما باید کالایی تولید که کنیم که از ابتدای فرایند تولید آن تا لحظه‌ای که در یک بازار در چین توزیع می‌شود، شناسنامه دار بوده و از نظر کیفیت تضمین شده باشد. با چنین تغییری است که می‌توان انتظار داشت که حضور در بازار چین توسعه پیدا کند.
رییس اتاق ایران و چین با بیان اینکه صادرات نیز مانند تولید یک فرایند زمان بر و نیازمند به سرمایه گذاری است، بیان کرد: متاسفانه این رویکرد وجود دارد که صادرات را می‌توان یک شبه نهایی کرد اما همانطور که شما از سرمایه گذاری ابتدایی تا تولید نهایی چند سال زمان و سرمایه صرف می‌کنید، برای ورود به بازارهای صادراتی مانند چین نیز باید همین زمان را صرف کنید. تبلیغات و بازاریابی حرفه‌ای، حضور در نمایشگاه‌های حضوری و مجازی، مذاکره و گفت و گو با شرکت‌های مختلف بخشی از این کار است که قطعا هم زمان بر خواهد بود و هم نیاز به سرمایه گذاری دارد.
حریری ادامه داد: ما در اتاق ایران و چین تلاش کرده‌ایم که شرایط برای فعال کردن دفاتر بازرگانی ایران در نقاط مختلف چین و همچنین برپایی یک نمایشگاه دائمی از کالاهای ایرانی را در چین پیگیری کنیم که امیدواریم در بهار امسال به گام‌هایی نهایی خود برسد. همین موضوع می‌تواند گامی مهم برای معرفی کالاهای ایرانی و توسعه صادرات باشد، موضوعی که البته نیاز به حمایت دولت و فراهم کردن شرایط و مقررات لازم نیز خواهد داشت.
وی در پاسخ به این سوال که شرکت‌های کوچک و تازه کار چطور می‌توانند به این عرصه ورود کنند نیز گفت: این شرکت‌ها نیز می‌توانند از ظرفیت همین دفاتر بازرگانی و نمایشگاه‌ها استفاده کنند. از سوی دیگر با تشکیل کنسرسیوم‌های صادراتی یا دفاتر تضامین صادراتی هم مسئولیت‌ها و هم هزینه‌های خود را مدیریت کنند و در نهایت توجه داشته باشند که حضور در بازاری مانند چین نیاز به فراهم کردن مقدماتی مهم و کار حرفه‌ای اقتصادی دارد و پس از سرمایه گذاری و صرف کردن وقت کافی امکان استفاده از ظرفیت اقتصادی این کشور به وجود خواهد آمد.
