طی شبهای باقیمانده تا یلدا قیمتهای محصولات یلدایی زیر ذرهبین است و نهادهای متولی نوید بازاری آرام و قیمتهای متعادل میدادند اما مشاهدات میدانی نشان دهنده بازاری سرد و بی رونق بود و خریداران نیز با احتیاط دست به خرید میزنند.
به گزارش اقتصاد کشور به نقل از ایسنا، دو روز مانده به بلندترین شب سال، مصلی امام خمینی(ره) تهران رنگ و بوی یلدا گرفته است؛ از سبدهای انار و هندوانه گرفته تا آجیل، خشکبار و شیرینیهایی که هر کدام یادآور بخشی از آیین دیرپای ایرانیان در استقبال از زمستاناند. نمایشگاه یلدایی مصلی، این روزها به یکی از مقاصد شهروندان برای تأمین اقلام شب چله تبدیل شده؛ بازاری موقت که تلاش دارد سنت، تنوع و قیمت را در کنار هم جمع کند.
بازدید میدانی از این نمایشگاه نشان میدهد غرفهها با چیدمانی متنوع و بعضاً خلاقانه، سعی در جذب مخاطب دارند. برخی غرفهداران با تزیینات سنتی، شعرهای یلدایی و موسیقی ملایم، فضای نوستالژیک شب چله را بازآفرینی کردهاند و برخی دیگر با تأکید بر «عرضه مستقیم» و «حذف واسطهها» تلاش دارند اعتماد خریداران را جلب کنند. در راهروهای مصلی، جمعیت در رفتوآمد است؛ خانوادههایی که با دقت قیمتها را مقایسه میکنند، سالمندانی که بیشتر به دنبال خریدهای محدود اما ضروریاند و جوانانی که یلدا را بهانهای برای دورهمی سادهتر میدانند. گفتوگوهای پراکنده میان خریداران، اغلب حول یک محور میچرخد: «قیمتها نسبت به بازار چطور است؟»
برخی شهروندان معتقدند تنوع کالا و دسترسی یکجا به اقلام یلدایی، نمایشگاه را به گزینهای مناسب تبدیل کرده، هرچند تأکید دارند که قدرت خرید مردم نسبت به سالهای گذشته کاهش یافته و سبد یلدا برای بسیاری جمعوجورتر شده است. در مقابل، تعدادی از غرفهداران میگویند با وجود افزایش هزینههای تأمین و حملونقل، تلاش کردهاند قیمتها را در سطحی نگه دارند که برای مصرفکننده قابلتحمل باشد.
نمایشگاه یلدا، فراتر از یک بازار خرید، بازتابی از حالوهوای این روزهای جامعه است؛ جایی که سنتها هنوز زندهاند، اما با واقعیتهای اقتصادی امروز گره خوردهاند. با وجود اینکه هر ساله نمایشگاه یلدا فضایی بود برای خریدهای یلدایی با قیمت مناسب و تنوع بالا اما امسال روایتها متفاوت است چراکه بازار شب یلدا چندان رونق نداشت.
جمعیت اندکی که در نمایشگاه بودند در گفتوگو با ایسنا میگفتند: «قیمتها آنقدر بالا هست که دیگر توان خرید نداریم. با وجود تعیین سقف قیمت، اختلاف قیمتها چشمگیر است و آجیل شب یلدایی با قیمت یک میلون و ۸۰۰ هزار تومان به فروش میرسد».
غرفهداران نیز میگویند در مقایسه با دورههای مشابه چندان مردم به استقبال نمایشگاه نیامدهاند. بخشی مربوط به تبلیغات نامناسب است اما همان مشتریهای ثابتی هم که داشتیم حالا به میزان کمتری نسبت به سال گذشته خرید میکنند و اصلا توان خرید ندارند. به دلیل خشکسالی و بالا رفتن هزینههای تولید، کشاورز نیز توانایی ندارد که بیش از این قیمتها را کاهش دهد. در نمایشگاه ۳۰ درصد با قیمت پایینتر از مغازه کالاها به فروش میرسد اما مردم همین را هم کلی بررسی میکنند تا چه میزان خریداری کنند که فقط این سنت را حفظ کنند نه بیشتر از این که سفره گرم و طویلی داشته باشند و همچون گذشته بتوانند مهمانی شلوغ برگزار کنند.
آجیل و خشکبار مدت زیادی است که از سبد هزینههای بسیاری از خانوارها حذف شده و تنها در شب یلدا و عید آنها را به سمت واحدهای صنفی فروشنده آن میکشاند. اتحادیه آجیل و خشکبار حداکثر قیمت آجیل شب یلدای امسال را بدون نخودچی و بادامزمینی، یک میلیون و۳۰۰ هزار تومان اعلام کرده است. این آجیل باید شامل بهترین کیفیت بادامهندی، پسته، مغز فندق و بادام، توت، برگه زردآلو و کشمش باشد وگرنه قیمت آن کمتر است.
همچنین اعلام شده است که اگر آجیل دارای نخودچی و بادامزمینی باشد قیمت آن ۷۰۰ تا ۸۰۰ هزار تومان است. این اعداد بهمعنای قیمت واحد یا اجباری نیست، بلکه سقف قیمتی برای ترکیبهای خاص محسوب میشود که در مورد آجیل و خشکبار آنهم از نوع یلدایی، این ترکیبها میتواند بسیار متنوع باشد.
در این نمایشگاه هر کیلو آجیل شور ممتاز درجه یک ۸۵۰ هزار تومان، پسته اکبری یک میلیون و ۸۰۰ هزارتومان، آجیل چهار مغز یک میلیون و۵۰۰ تا ۷۹۰ هزار تومان، آجیل شیرین و مخصوص شب یلدا از ۹۵۰ هزار تومان تا یک میلیون و ۵۰۰ هزار تومان به فروش میرسد که با توجه به این قیمتها بررسیهای میدانی و گزارشها نشان میدهد که در برخی بازارها فروش تا ۵۰ درصد کاهش داشته که زنگ خطری برای وضعیت معیشتی هموطنان است. این کاهش تقاضا موجب میشود فروشندگان برای مقابله با ضرر و زیان، قیمتها را برای حفظ سود خود بالا ببرند و راهی جز این ندارند. مسئولان در مواجهه با این موضوع میگویند فروشندگان باید انصاف را رعایتکنند.
این روزها شیرینیها نیز افزایش قیمت چشمگیری داشتهاند که قنادان در گفتوگو با ایسنا گفتند: «قیمت مواد اولیه پخت شیرینی به شدت افزایش یافته و طبیعتاً زمانی که قیمت مواد اولیه محصولی گران میشود، قیمت محصول نهایی نیز گران خواهد شد. وقتی قیمت روغن برای ما که پیش از این، یک میلیون و ۲۰۰ هزار تومان تا یک میلیون و ۵۰۰ هزار قیمت بود، به یکباره به ۴ میلیون تومان رسیده، آیا ممکن است که قیمت شیرینی افزایش پیدا نکند؟ همچنین، یک ماه پیش ما ۳ کارتون تخم مرغ را در حالی خریداری میکردیم که در حال حاضر با پول ۳ کارتون تخم مرغ، یک کارتون تخم مرغ میتوانیم بخریم».
یکی دیگر از قنادان در محدوده غرب تهران گفت: «قیمت تمامشده شیرینی در حال حاضر نسبت به یلدای ۱۴۰۳ افزایش زیادی داشته است. با توجه به گران شدن شیرینی و عدم اولویت آن در سبد خرید خانوار، دشواری شرایط اقتصادی برای مردم و کوچک شدن سفره خانوار، تقاضای شیرینی به شدت کاهش داشته و در مقایسه با سال گذشته تقریبا به نصف رسیده است. در کنار این موضوع که مردم بیشتر شیرینی را در مناسبتها خرید میکنند، در گذشته خرید شیرینی در همین مناسبتها نیز در قالب جعبهای بزرگ در حد دو کیلویی یا یک و نیم کیلویی بود، اما در حال حاضر همان جعبهها تا حد نیم کیلویی و ۷۵۰ گرمی تقلیل یافته است».
در این غرفهها شیرینیهای سنتی که در سفره شب یلدا نماد سنت ایرانی دارند هم به فروش میرسید که بر اساس مشاهدات، باسلوق کیلویی ۴۵۰ هزارتومان، شیرینی برنجی ۳۹۵ هزارتومان، نان خرمایی پستهای ۲۲۵ هزارتومان، شیرینی شکری ۲۹۵ هزارتومان، کاک ۲۲۴ هزارتومان و نان برنجی ۳۲۵ هزارتومان و باقلوا از ۳۹۵ تا ۶۵۰ هزارتومان به فروش میرسد.
به طور کلی در این روزها، بازار یلدا چندان گرم نیست. قدرت خرید مردم کاهش یافته و نمیتوانند همچون گذشته سفرههای یلدایی خود را گرم کنند و اولین شب زمستان امسال سردتر از سال گذشته است.
