در سال‌های اخیر و به‌ویژه در فروردین ۱۴۰۳، تعاونی‌های محلی به عنوان یکی از محورهای اصلی تحقق شعار «جهش تولید با مشارکت مردم» مورد توجه جدی قرار گرفته‌اند. این نهادهای مردمی که معمولاً در قالب تعاونی‌های کشاورزی، صنایع دستی، دامداری و خدمات شکل می‌گیرند، توانسته‌اند نقشی موثر در افزایش تولید داخلی، ایجاد اشتغال و حفظ سرمایه‌های اجتماعی ایفا کنند.
یکی از نمونه‌های موفق در این زمینه، تعاونی دامداری « نصیرآباد» در استان فارس است که طی دو سال گذشته با سرمایه‌گذاری جمعی و مدیریت مشارکتی بیش از ۷۰ خانوار، توانسته ظرفیت تولید لبنیات و گوشت مرغوب را به سطح قابل توجهی برساند. رئیس تعاونی می‌گوید: «ما از ابتدا با هدف خوداتکایی و ایجاد فرصت شغلی در روستا دست به کار شدیم. هر خانواده با اندکی پس‌انداز و تلاش مستمر توانسته سهم خود را در تولید افزایش دهد.» محصولات این تعاونی اکنون علاوه بر بازارهای محلی، به شیراز و اصفهان نیز صادر می‌شود و سود حاصل، مجدداً در توسعه و تجهیز مجموعه سرمایه‌گذاری می‌شود.
در استان آذربایجان شرقی، تعاونی قالیبافی «سرو سبز» با بیش از ۱۵۰ عضو زن روستایی، یک نمونه بارز از مشارکت اقتصادی زنان است که توانسته صنایع دستی سنتی را به بازارهای داخلی و بین‌المللی معرفی کند. این تعاونی با مدیریت هوشمند و بهره‌گیری از فناوری‌های روز، فرش‌های دست‌بافت را با کیفیت بالا و قیمت رقابتی عرضه می‌کند. یکی از اعضای این گروه اظهار می‌دارد: «پیش از تشکیل تعاونی، هر یک از ما به صورت انفرادی کار می‌کردیم و بازار فروش محدود بود. اما حالا با همکاری و حمایت متقابل، توانسته‌ایم به بازارهای بزرگ‌تر و مشتریان خارجی دسترسی پیدا کنیم.»
اما در کنار این موفقیت‌ها، چالش‌های متعددی وجود دارد که مسیر جهش تولید مردمی را با مشکل مواجه کرده است. قوانین دست و پاگیر اداری و بوروکراسی پیچیده، یکی از بزرگ‌ترین موانع توسعه تعاونی‌ها به شمار می‌آید. تسهیلات مالی نیز معمولاً به صورت متمرکز و در حجم‌های کلان ارائه می‌شود که عملاً برای تعاونی‌های کوچک و متوسط قابل دسترسی نیست. نبود زیرساخت‌های لازم برای بازاریابی، صادرات و آموزش مدیریت تعاونی‌ها نیز از دیگر مسائل مهمی است که فعالان این حوزه با آن دست به گریبانند.
کارشناسان اقتصادی معتقدند دولت باید نقش تسهیل‌گر را پررنگ‌تر کند و با ایجاد سازوکارهای حمایتی ویژه برای تعاونی‌های محلی، زمینه رشد پایدار و واقعی این نهادها را فراهم آورد. این حمایت‌ها می‌تواند شامل تسهیلات خرد، آموزش‌های تخصصی، دسترسی به بازارهای صادراتی و اصلاح قوانین پیچیده باشد.
با توجه به ظرفیت‌های بالقوه تعاونی‌های محلی و تجربه‌های موفقی که در نقاط مختلف کشور شکل گرفته، می‌توان امید داشت که «جهش تولید با مشارکت مردم» دیگر فقط یک شعار نباشد و با حمایت‌های هدفمند، به واقعیتی ملموس تبدیل شود که هم اقتصاد کشور را تقویت می‌کند و هم موجب عدالت اجتماعی و توانمندسازی اقشار مختلف می‌گردد.
اسماعیل کریمیان – مدیرمسئول پایگاه خبری/تحلیلی “اقتصاد کشور”
