به گفته کارشناسان، تسریع در روند تامین زمین و ساخت واحدهای طرح نهضت ملی مسکن، به‌کارگیری بخش خصوصی، تامین مصالح ساختمانی به صورت مستقیم از کارخانجات، پذیرش ظرفیت متقاضیان و قیمت واقعی واحدها بر اساس شرایط اقتصادی می‌تواند بخشی از اثرات تورم پروژه نهضت ملی مسکن را کاهش دهد.
همزمان با ورود وزیر جدید راه و شهرسازی به این وزارتخانه تلاش برای افزایش ظرفیت زمین‌های پروژه نهضت ملی مسکن آغاز شده است. این طرح در واقع یکی از بزرگ‌ترین دستور کارهای وزارت راه و شهرسازی محسوب می‌شود. تاکید نمایندگان مجلس درخصوص اهتمام بر اجرای قانون جهش تولید و تامین مسکن در جلسه رای اعتماد به مهرداد بذرپاش، اهمیت این پروژه را نشان می‌دهد.
با توجه به بحث تورم شاید نتوان اقدام خاصی برای کاهش قیمت تمام شده‌ی واحدهای نهضت ملی مسکن که حالا بنا به اذعان مسئولان به متری ۷ تا ۸ میلیون تومان رسیده انجام داد اما قطعا تسریع در اجرای کارها می‌تواند پروژه را مقداری از تورم‌های آتی مصون نگه دارد. البته طرح‌هایی مثل کارت اعتباری مصالح ساختمانی و خرید نهاده‌ها به صورت مستقیم از کارخانجات که پیش از این وعده‌ی آن داده شد آن‌طور که باید و شاید در طرح نهضت ملی مسکن ساری و جاری نشد.
بررسی‌ها نشان می‌دهد رقم ۷ تا ۸ میلیون تومان برای هر متر مربع و واریز مبلغ آورده بین ۲۰۰ تا ۴۰۰ میلیون تومان تناسب چندانی با توان اقتصادی متقاضیان طرح نهضت ملی مسکن ندارد. بنابراین چاره‌ای نیست جز این‌که طرح‌ها از طریق وام بانکی جلو برود. اما در ۱۶ ماه گذشته، سیستم بانکی فقط ۳۹ هزار میلیارد تومان از ۳۶۰ هزار میلیارد تومان تعهد خود در قبال این پروژه را محقق کرده است. انبوه‌سازان نیز پیشنهاد داده‌اند که بخشی از منابع این پروژه را تامین کنند اما هنوز پیشنهاد آنها مورد بررسی قرار نگرفته است.
چند روز قبل، سرپرست سابق وزارت راه و شهرسازی گفته بود که برای ۲.۵ میلیون واحد نهضت ملی مسکن تامین زمین صورت گرفته است. با این حال بررسی‌ها نشان می‌دهد قابلیت تعریف پروژه برای بخش‌هایی از اراضی وجود ندارد. آن‌چه تا کنون به طور قطعی انجام شده تامین زمین برای حدود ۱.۵ میلیون واحد است که سازمان ملی زمین و مسکن تلاش می‌کند این ظرفیت را افزایش دهد.
در نشست‌هایی که بین روزهای ۲۰ آذرماه تا سوم دی‌ماه ۱۴۰۱ در سازمان ملی زمین و مسکن برگزار می‌شود آخرین وضعیت تامین زمین بر پایه اطلاعات ثبت و بارگذاری شده در بانک زمین، میزان پیشرفت فیزیکی پروژه‌های آماده‌سازی شده یا آماده ساخت، آخرین وضعیت اراضی شناسایی شده برای منابع درآمدی اجرای طرح، برنامه‌های استان در خصوص مولدسازی و مشارکت و همچنین آخرین وضعیت اتمام پروژه‌های مسکن مهر باقیمانده در هر استان مورد بررسی قرار می‌گیرد.
طبق آخرین آماری که اوایل ماه جاری ارایه شد تاکنون حدود ۵۷ هزار هکتار زمین برای طرح نهضت ملی مسکن شناسایی شده و ۲۴ هزار هکتار در اختیار این طرح قرار گرفته است. این مقدار زمین برای ساخت ۱.۵ میلیون واحد کفایت می‌کرد اما با توجه به سیاست کاهش تراکم واحدها این ظرفیت نیز کمتر شده است. بنابراین دولت باید ظرفیت زمین این پروژه را افزایش دهد.
اختصاص اراضی حریم شهرها، انتقال زمین‌های مازاد دستگاه‌های دولتی، استفاده از زمین‌های بخش خصوصی، اراضی سازمان‌هایی مثل اوقاف، بنیادها و نیروهای مسلح از جمله راهکارهای تامین اراضی طرح نهضت ملی مسکن عنوان شده است.
دولت وعده داده بود تا چهار میلیون واحد مسکونی را ظرف چهار سال بسازد. البته مهرداد بذرپاش در جلسه‌ی رای اعتمادش در مجلس، بودجه‌ی اجرای این پروژه را معادل دو برابر بودجه‌ی سالیانه عنوان کرد و از نمایندگان پرسید که شما بگویید این مبلغ از کجا تامین شود؟ تا قبل از آمدن بذرپاش ۵۰۹ هزار واحد از طرح نهضت ملی مسکن وارد فرآیند اجرا شده و ۱۹۴ هزار واحد به مرحله‌ی فونداسیون رسیده بود. هادی عباسی اصل ـ معاون وزیر راه و شهرسازی می‌گوید که به آمار مذکور باید واحدهای خودمالکی، بنیاد مسکن، نیروهای مسلح و غیره را هم اضافه کرد که مجموع اجرا را به یک میلیون واحد با میانگین پیشرفت ۳۰ درصد می‌رساند.
به هر ترتیب، طرح چهار میلیون واحدی نهضت ملی مسکن با شدت و ضعف توسط دستگاه‌های مسئول در حال اجرا است. به طور مثال از ۷۰۰ هزار واحد که بر عهده شهرهای جدید گذاشته شده تا کنون ۲۰۰ هزار واحد به مرحله‌ی اجرا رسیده است. بنیاد مسکن نیز که ساخت یک میلیون و ۶۰۰ هزار واحد را بر عهده دارد طبق گفته‌ی معاون مسکن شهری بنیاد ۳۰۰ هزار واحد را تا کنون به مرحله‌ی ساخت رسانده است. انتظار می‌رود با آمدن وزیر جدید طرح نهضت ملی مسکن سرعت بیشتری به خود بگیرد.
