مبادلات تجاری ایران و عربستان سابقه دیرینه‌ای دارد و نگاهی به سابقه ۳۰ ساله این تجارت نشان می‌دهد که با وجود فراز و نشیب‌های متعدد، ظرفیت بالایی برای دو کشور در این زمینه وجود دارد که برقراری روابط دیپلماتیک بین ایران و عربستان می‌تواند امیدی برای رسیدن به این پتانسیل و حتی گذر از آن باشد.
پس از توافق ایران و عربستان برای از سرگیری روابط دیپلماتیک با میانجی‌گری چین، سفر وزیر اقتصاد به جده نیز در این روزها نشان از استقبال دو کشور برای تقویت روابط اقتصادی دارد. از سوی دیگر مذاکرات دو کشور در راستای تدوین تفاهم‌نامه‌های سه گانه سرمایه‌گذاری، گمرکی و تجاری می‌تواند نوید بخش احیای روابط اقتصادی دو کشور باشد؛ چرا که نگاهی به روابط تجاری دو کشور نشان می‌دهد که عربستان همواره یکی از شرکای تجاری مهم برای ایران بوده است و ظرفیت بالایی برای مبادلات تجاری بین دو کشور وجود دارد که گاهی به حدود یک میلیارد دلار هم رسیده است.
بررسی گزارش‌های گمرک از صادرات و واردات کالاهای مختلف (که از سال ۱۳۷۱ تا امروز قابل دسترسی است) نشان می‌دهد که تنها حدود چهار میلیون دلار کالاهای مختلف در سال ۱۳۷۱ به عربستان صادر شده و مجموع مبادلات تجاری دو کشور با احتساب واردات ۷۴.۸ میلیون دلاری به ۷۸.۷ میلیون دلار می‌رسد.
در دهه ۷۰ این میزان تجارت فراز و نشیب‌های بسیاری را تجربه کرد و در سال ۱۳۷۶ به بیش از ۹۲ میلیون دلار رسید. در سال ۱۳۷۹ ارزش دلاری صادرات و واردات بین ایران و عربستان به بیش از ۱۵۰ میلیون دلار افزایش یافت.
رکوردشکنی تجارت ایران و عربستان
از سال ۱۳۸۱ روند رو به رشد تجارت بین این دو کشور آغاز شد. چرا که در این سال ایران بیش از ۹۳ میلیون دلار کالاهای مختلف به عربستان صادر کرد و بالغ بر ۳۳۴ میلیون دلار محصول از عربستان خریداری کرد و مجموع مبادلات تجاری خود با این کشور را به حدود ۴۴۰ میلیون دلار رساند. اما تا سال ۱۳۸۴ این عدد تا بیش از ۵۰۰ میلیون دلار هم رشد پیدا کرد تا اینکه تجارت دو کشور در بازه زمانی مورد بررسی به بالاترین نقطه رسید.
مجموع تجارت ایران و عربستان با ۳۵۱ میلیون دلار صادرات و ۵۹۶ میلیون دلار واردات به حدود یک میلیارد دلار رسید. البته این عدد در سال ۱۳۸۶ با کاهش نسبی به بیش از ۸۱۰ میلیون دلار رسید و از همین سال به بعد روند کاهشی و افت شدید مبادلات تجاری آغاز شد.
مبادلاتی که آب رفت
در سال ۱۳۹۳ یعنی یک سال قبل از قطع روابط دیپلماتیک، ارزش صادرات و واردات بین ایران و عربستان به حدود ۲۰۵ میلیون دلار رسید و البته در سال ۱۳۹۴ این عدد با افزایش ناچیزی روی ۲۱۲ میلیون دلار ایستاد. از دی ماه همین سال که روابط دو کشور تیره و تار شد تا سال گذشته شاهد روند نزولی در روابط تجاری ایران و عربستان بودیم به گونه‌ای که در سال ۱۳۹۹ میزان صادرات و واردات بین دو کشور به صفر رسید و در سال ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ مجموع مبادلات تجاری بین دو کشور به کمتر از ۶۰ میلیون دلار رسید.
حالا باید دید که برقراری روابط دیپلماتیک بین دو کشور و استقبال وزرای اقتصادی ایران و عربستان در دیدار اخیرشان در جده می‌تواند راهگشای این تجارت عمیق و دیرینه باشد و ظرفیت میلیارد دلاری در این میان احیاء خواهد شد؟
