کشاورزان خوش ذوق گلستانی با اهلی کردن تمشک‌های وحشی مسیر تازه‌ای از کسب درآمد، اشتغالزایی و رونق گردشگری را در استان گلستان باز می‌کنند.
تمشک از آن دست میوه‌های نابی است که نه نیاز به باغ دارد و نه باغبان؛ فقط جنگل و صحرا می‌خواهد که این زیرساخت طبیعی در استان گلستان به وفور یافت می‌شود. گیاه خاردار بوته‌ای و عمودی با گل‌های سفید و صورتی ملایم و زیبا با برگ‌های پنجه‌ای و سبزش نوید میوه‌ای شیرین، آبدار، خوش‌رنگ و خوش عطر و بو از خانواده شاه‌توت و توت‌فرنگی به نام تمشک سیاه وحشی را می‌دهد.
تمشک از میوه‌هایی است که مصرف تازه خوری دارد یعنی باید بلافاصله مصرف شود. رطوبت، گرما و فضای نامناسب موجب قرمزی، آفت و از بین رفتن تمشک می‌شود. معمولاً تمشک‌های بهاره اواخر بهار تا حداکثر اواسط مردادماه قابل برداشت هستند و پس از آن دیگر خبری از تمشک‌های وحشی بهاره نیست. از اواسط تابستان به مرور پای تمشک‌های تابستانه به بازار باز می‌شود و تا آبان ماه نیز می‌توانیم آن‌ها را ببینیم.
تمشک روزی خدا
از خوبی‌های میوه‌های جنگلی این است که فقط زحمت چیدن دارند و فردی که محصول را به دست آورده زحمتی برای کاشت و پرورش آن‌ها نداشته و تنها به این فکر افتاده که از روزی بی‌منت خداوند کمال استفاده را ببرد. اما از مشکلات میوه‌های جنگلی که افراد خاصی را به سمت خود می‌کشد این است که بیشتر آن‌ها تیغ دارند.
زنان روستایی در گروه‌های کوچک و بزرگ هر روزه صبح زود به جنگل‌های نزدیک روستا می‌روند و قبل از غروب آفتاب با سطل‌های مملو از تمشک‌های رسیده و آبدار به روستا باز می‌گردند، روستاییان صبح فردا محصول خود را برای فروش به سطح شهر می‌برند و یا با تبدیل کردن آن به شربت و مربا، محصولات فرآوری شده خود را در فرصت‌های بعدی به فروش می‌رسانند.
زهرا دیلم از اهالی روستای جعفرآباد گرگان با اشاره به اینکه من در ایام تابستان همه روزه با جمعی از بانوان روستا به جنگل می‌رم و روزانه ۱۰ تا ۱۵ کیلو تمشک می‌چینم، گفت: قیمت تمشک در بازار کیلویی ۶۰ تا ۷۰ هزار تومان است و با فروش تمشک و محصولات به دست آمده از آن کمک خرجی برای خانواده‌ی خود هستم.
میوه‌های جنگلی سهم حیات وحش و پرندگان
میوه‌های جنگلی خواص دارویی زیادی دارد و نمی‌توان مردم را از مصرف آن منع کرد، اما مردم نیز باید در چیدن آن اعتدال را نگه داشته و سهم حیوانات حیات وحش و پرندگان را باقی بگذارند و فراموش نکنند این میوه‌های تازه سهم حیوانات جنگلی بوده و اگر در برداشت آن زیاده‌روی کنیم حیوانات در تأمین غذای خود دچار مشکل شده و زندگی آن‌ها تهدید خواهد شد.
مردم دوست دارند با دست خودشان تمشک بچینند
احداث مزارع پرورش تمشک راه حل منطقی و درست برای تولید تمشک است، با این راهکار می‌توانیم بدون آنکه غذای جانواران حیات وحش را تهدید کنیم به میزان زیاد تمشک تولید کرده و علاوه بر آن به درآمد بالا و اشتغالزایی بیشتر دست پیدا کنیم.
«مجید زمانی» یکی از افراد موفق در حوزه احداث مزرعه تمشک، است که بعد از ده سال کار حرفه‌ای در این بخش، متوجه این موضوع می‌شود که مردم دوست دارند خودشان تمشک بچینند، برای همین به سراغ اینترنت می‌رود و پس از گشت‌وگذار در آن به یکسری مزرعه در دنیا می‌رسد که به آن‌ها (یوپیک) می‌گویند، در این مزراع، مردم خودشان محصولی را که می‌خواهند مصرف کنند می‌چینند، می‌خورند و یا با خود، همراه می‌برند. و این سرآغاز تبدیل مزرعه تمشک به مزرعه گردشگری کشاورزی می‌شود.
مزرعه گردشگری توسکا در گرگان، جاده توسکستان، روبروی روستای خیرات واقع شده است، فاز اول این مزرعه در سال ۹۸ مورد بهره‌برداری قرار گرفته و بعدها توسعه یافته است، این مزرعه، اولین پروانه‌ی بهره‌برداری گردشگری کشاورزی کشور را داراست.
بزرگ‌ترین بخش این مزرعه، مزرعه تمشک است که معمولاً در مردادماه، جشنواره برداشت آن برگزار شده و تمشک، در داخل مزرعه به فروش می‌رسد، در این مزرعه مردم می‌توانند فرآیند کاشت، داشت و برداشت محصول خود را به عهده داشته باشند.
به گفته زمانی، اتفاقی که در گردشگری کشاورزی می‌افتد تعامل بین کشاورز و گردشگر است، موضوع اصلی، آموزش کشاورزی است و گردشگران باید با فرآیند تولید یک محصول کشاورزی آشنا شوند و حتی در این فرآیند مشارکت داشته باشند برای مثال، در این مزرعه، کار دواطلبانه وجود دارد تا علاقه‌مندان از تجربه‌های مزرعه‌داری بهره‌مند شوند.
حالا نه تنها این مزرعه بلکه ۱۰ها مزرعه پرورش تمشک در استان گلستان احداث شده و پرورش این محصول پرطرفدار با سرعت در حال گسترش است.
یک پژوهشگر بین‌المللی آب و خاک در خصوص خواص تمشک به خبرنگار ایسنا گفت: تمشک یک میوه خوش طعم و مغذی است که به توت وحشی نیز معروف است. از نظر شکل ظاهری بیشتر شبیه به شاه توت است و از آنجایی که در خانواده توت‌ها طبقه‌بندی می‌شود، خاصیت آنتی اکسیدانی بالا و اثر ضد سرطانی دارد.
محمد اسماعیل اسدی با اشاره به اینکه بوته‌های تمشک در بسیاری از مناطق کشورمان رشد می‌کند، افزود: میوه تمشک به دلیل رنگ، طعم و مزه منحصر به فرد آن از قدیم مورد علاقه بسیاری از مردم جهان بوده است. تمشک را می‌توان به صورت خام یا پخته، شربت، کمپوت مورد استفاده قرار داده و از مزایای سلامتی آن بهره‌مند شد.
وی با بیان اینکه درخت تمشک یا «Blackberry» دارای ریشه‌های چندساله و شاخه‌هایی است که بالارونده است، ادامه داد: این میوه ارزشمند علاوه برخاصیت آنتی اکسیدانی و ضد سرطانی حاوی مقادیر مناسبی از ویتامین C، ویتأمین E، منیزیم، مواد معدنی، فیبر و فولات (اسید فولیک) که می‌تواند به جلوگیری از روند پیر شدن سلول‌ها کمک کند و عملکرد بدن و مغز را بهبود دهد.
پژوهشگر بین‌المللی آب و خاک با بیان اینکه درخت تمشک انواع مختلفی داشته و عموماً بومی اروپا هستند، گفت: برخی از ارقام آن همیشه سبز بوده و برخی از آن‌ها خزان‌پذیر هستند. تمشک‌ها غالبا در تابستان برداشت می‌شوند و بوته‌های تهیه شده در پاییز بهترین محصول را دارند.
اسدی با توضیح اینکه گستردگی این گیاه تا ۵۰ سانتی‌متر رسید و برگ‌هایش به شکل گروهی و کنگره‌ای هستند، تصریح کرد: گل‌های تمشک سفید تا صورتی و معطر هستند و میوه‌هایی مخروطی قرمز رنگ دارند.
رام کردن تمشک‌های وحشی ظرفیت بزرگ گردشگری و اشتغالزایی در استان گلستان محسوب می‌شود که هنوز در ابتدای مسیر است و پرداختن به این مقوله قطعا می‌تواند مسیری تازه‌ای از گردشگری، اشتغال و تولید را در استان گلستان باز کند.
